رتبه بندی مجلات بین المللی و داخلی از نظر اعتبار و امتیاز

مقالات علمی

اگر بخواهیم مجلات بین المللی را از نظر درجه و اعتبار بررسی کنیم، بایستی تفاوت موسسات اصلی نمایه کننده  مجلات را بدانیم. در حالت کلی چهار ایندکس کننده معتبر بین المللی در علوم مختلف عبارتند از:

1. شرکت تامسون رویترز (Thomson Reuters)
2. اسکوپوس (Scopus)
3. پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) 
4.  در زمینه پزشکی هم پاب مد (PubMed)

مجلات تامسون (ISI, WOS)

شرکت تامسون رویترز (Thomson Reuters)  چندین زیر مجموعه دارد، که دو زیر مجموعه آن در حیطه علمی بسیار مشهور هستند. این دو زیر مجموعه عبارت‌اند از:

1. وب آف نالج (WOK)

2. وب آف ساینس (WOS)

مهم ترین زیر مجموعه پایگاه  Web of science می باشد. این پایگاه یک نمایه استنادی علمی است، که توسط تامسون رویترز ایجاد شده است و یک جستجوی استنادی جامع را فراهم می‌کند. به صورت عامیانه و متداول مقالاتی که در این پایگاه نمایه می شوند  مقالات ISI  نامیده می شوند. WOS  دو نوع مجله دارد که یکی دارای ایمپکت فاکتور بوده و دیگری بدون ایمپکت فاکتور هستند، به مجلاتی از WOS  که دارای ایمپکت فاکتور هستند، مجلات JCR گفته می شود و به مجلات بدون ایمپکت فاکتور، مجلات ISI Listed گویند. شایان ذکر است که مجلات ایمپکت دار از اعتبار علمی بالایی برخوردارند و نوشتن این مقالات پروسه تحقیقاتی و پژوهشی جدی و زمان بری را می طلبد.

برای اطمینان از ایندکس بودن یک مجله در موسسه تامسون می توانید به آدرس سایت زیر مراجعه کنید:

http://mjl.clarivate.com/#journal_lists

مجلات اسکوپوس(Scopus)

اکنون  به بررسی موسسه اسکوپوس می پردازیم، اسکوپوس یکی از نمایه‌های استنادی معتبر و شناخته‌ شده‌ است که اطلاعات کتاب‌شناختی حدود ۲۵ میلیون سند را در خود جمع‌آوری کرده‌ است. اسکوپوس اطلاعات محصولات حدود ۵هزار ناشر علمی را از سراسر جهان در خود گنجانده است. در مجموع اسکوپوس اطلاعات ۱۶ هزار و پانصد مجله علمی پژوهشی را نمایه کرده‌ است. در واقع اسکوپوس (Scopus) یکی از محصولات الزویر(Elsevier) است که استفاده از اطلاعات آن نیاز به اشتراک و پرداخت هزینه دارد.

برای اطمینان از ایندکس بودن یک مجله در موسسه اسکوپوس می توانید به آدرس سایت زیر مراجعه کنید:

http://www.scimagojr.com/journalsearch.php

مجلات پاب مد(PubMed)

پاب مد یک موتور جستجوی آنلاین است که امکان دسترسی جامع و بی همتایی در حوزه پزشکی – زیست شناسی را به کاربر می دهد. در واقع این پایگاه استنادی، یک بانک اطلاعاتی دقیق و معتبر برای مقالات و مجلات پزشکی در اختیار مخاطبان خاص خویش قرار می دهد.

اصلی ترین پایگاه داده pubmed مد لاین ( MedLine ) نام دارد و گاها این دو واژه به جای هم به کار می روند.  مد لاین جامع ترین مقالات حوزه پزشکی – زیست شناسی را در اختیار دارد. به غیر از مدلاین پایگاه های داده دیگری نیز از طریق موتور جستجوی پابمد قابل دسترس هستند اما همانطور که گفته شد مدلاین جامع ترین این زیر مجموعه هاست.

پاب‌مِد (PubMed) مهم ترین ابزار برای جستجوی پایگاه داده‌های آزاد (دیتابیس) مدلاین است، این دیتابیس تا سال ۲۰۰۸ حاوی ۱۷ میلیون عنوان بود که قدیمی ترین آنها به سال ۱۸۶۵ باز می‌گردد. پاب مد مجموعه‌ای از اطلاعات کیفی مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری و سایر نهادهای و سازمان‌های دولتی حوزه سلامت ایالات متحده آمریکا است. این دیتابیس بطور رایگان برای جهانیان قابل دسترس است.

برای اطمینان از ایندکس بودن یک مجله در پاب مد می توانید به آدرس سایت زیر مراجعه کنید:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nlmcatalog/

مجلات ISC

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC)  یک سامانه اطلاع رسانی علمی است که در صدد تجزیه و تحلیل مجلات علمی کشورهای اسلامی بر اساس معیارهای علم سنجی معتبر اسلامی می‌باشد. پس از تامسون و اسکوپوس، ISC (پایگاه استنادی علوم جهان اسلام) سومین پایگاه استنادی برای سنجش عملکرد پژوهشی کشورها محسوب می شود که ۵٧ کشور در آن مشارکت دارند.

برای اطمینان از ایندکس بودن یک مجله در پاب مد می توانید به آدرس سایت زیر مراجعه کنید:

http://mjl.isc.gov.ir/Default.aspx?lan=en

اکنون پس از بررسی اجمالی ایندکس های معتبر بین المللی، لازم است تا با ارزش و اعتبار این ایندکس ها  در ایران آشنا شویم، که ما در این قسمت ایندکس ها را به سه سطح A,B,C  تقسیم بندی می کنیم.

مجلات داخلی

در حالت کلی در ایران سه نوع مجله داریم که اعتبار و درجه علمی آنها از سوی یکی از سه ارگان وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، و حوزه علمیه تعیین می شود و به ترتیب اعتبار عبارتند از:

مجلات علمی- پژوهشی

 هر تولیدی که به دنبال جستجوی حقایق و برای کشف بخشی از معارف و نشر آن در  میان مردم و به قصد حل مشکلی یا بیان اندیشه ای در موضوعی از موضو ع های علمی، از طریق مطالعه ای نظام مند، برای یافتن روابط اجتماعی میان پدیده های طبیعی به دست آید و از دو خصلت اصالت و ابداع برخوردار باشد و نتایج آنها به کاربردها، روشها و مفاهیم و مشاهدات جدید در زمینه علمی با هدف پیشبرد مرزهای علمی و فن آوری منجر گردد، علمی – پژوهشی قلمداد می شود. در واقع هدف اصلی مقاله علمی پژوهشی ایجاد یک استدلال است. یکی از بخش های چنین مقاله ای مرور ادبیات است. در یک مقاله علمی پژوهشی، ادبیات بعنوان اساس و بنیان کار ارائه می شود و بینش جدیدی را که پژوهشگر به دنبال ایجاد آن است، پشتیبانی می کند. مخاطبین اصلی این گونه مجلات پژوهشی، اساتید دانشگاهها، دانشجویان دوره های دکتری و کارشناسی ارشد، پژوهشگران شاغل در مراکز علمی، تحقیقاتی و تولیدی هستند.

مجلات علمی- ترویجی

 یک مقاله علمی ترویجی یا مرور ادبیات، اطلاعات منتشر شده در حوزه یک موضوع بخصوص در یک محدوده زمانی را مورد بحث و بررسی قرار می دهد. مقاله علمی ترویجی(مرور ادبیات) می تواند خلاصه ای از مقالات و منابع موجود باشد اما معمولا سازماندهی خاص خود را دارد و خلاصه و استنتاج‌ها را ترکیب می‌کند و اطلاعات را در ساختاری نو ارائه می دهد. مقاله علمی ترویجی می تواند تفسیری جدید از مقالات و کارهای قبلی ارائه دهد یا اطلاعاتی جدید را با تفاسیر قبلی در هم آمیزد، یا سیر جریان پیشرفت فکری حوزه مورد بحث و مباحثات مربوط به آن را ترسیم کند. مقاله علمی ترویجی بسته به موقعیتف ممکن است مقالات و منابع را مورد ارزیابی قرار دهد و مناسب ترین و مربوط ترین منابع را به خواننده پیشنهاد کند. این مقالات بر پایه جابه‎جایی، تلفیق و ترکیب دانش موجود تهیه می شوند و معمولاً به روشن شدن زوایای مساله‎ای کمک می‎نمایند، از این گونه مقالات می‎توان به مقالات مروری، تدوینی، ترجمه‎ای، تحلیلی اشاره کرد. به لحاظ ارزش علمی در بین مقالات، در این مقاله‎های تحلیلی ارزش و اعتبار بالاتری دارنداما هدف یک مقاله علمی ترویجی خلاصه کردن و استنتاج مباحث و ایده های دیگران است، بدون اینکه پژوهشگر چیز جدیدی به آن اضافه کند. اینگونه مجلات دستاوردهای علمی، فنی و حرفه ای آموزنده و جالب را به زبانی ساده برای افراد دارای تحصیلات دانشگاهی، دانش آموزان سالهای بالای دبیرستانها، صنعتگران، مخترعین، مبتکرین و افراد دارای تحصیلات غیرکلاستیک ارائه میدهند.

مجلات علمی- تخصصی

این مجلات معمولا وابسته به برخی سازمانها و نهادهای خاص بوده و مباحث تخصصی در یک زمینه را مطرح می کنند و نویسندگان مختلف می توانند مطالب خود را برای این مجلات ارسال کنند. نکته قابل توجه در مورد این نوع مجلات این است که این مجلات معمولا هیچ گونه امتیاز و مجوز علمی را از ارگانهای زیربط مثل وزارت علوم،تحقیقات  و فناوری، وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی یا حوزه علمیه دریافت نکرده اند و صرفا به منظور اطلاع رسانی و بالا بردن آگاهی های قشر خاصی از افراد جامعه در زمینه های تخصصی به چاپ مطالب می پردازند.

مثل مجله علمی – تخصصی رشد که وابسته به وزارت آموزش و پرورش بوده و به فعالیت در زمینه مباحث آموزشی می پردازد.

همایش ها و کنفرانس ها

همایش ها و کنفرانس های علمی پژوهشی، از نظر سطح برگزاری در سطوح مختلف منطقه ای، ملی، بین المللی و دانشجویی برگزار می شوند. برای اینکه کنفرانس در هر یک از رده های فوق قرار بگیرد، باید دارای ویژگی های خاصی باشد.

از نظر تعریف عمومی می توان گفت که همایش یا کنگره یک گردهمایی  رسمی است، که  از متخصصین و افراد با تجربه تشکیل شده است.  در این همایش ها ضمن طرح ایده های نوین علمی، نتایج تحقیقات و پژوهش های انجام شده در موضوعات علمی مشخص بصورت ارائه مقاله، سخنرانی و پوستر رونمایی می گردد، همچنین نتایج و دستاوردهای کنفرانس، به صورت عمومی و رسمی منتشر خواهد شد. همایش دارای سخنرانان متعدد بوده و به صورت دوره ای از یک تا پنج سال یکبار تکرار می گردد. طول مدت کنگره معمولا سه روز یا بیشتر می باشد. برای برگزاری هر کنگره تشکیل تعدادی کمیته تخصصی ضرورت دارد.

از نظر نامگذاری از واژه های متعددی مانند کنفرانس، همایش، گردهمایی، سمیناز، کنگره، سمپوزیوم استفاده می شود، که از نظر فنی و اجرایی در حال حاضر در کشور ایران هیچ تفاوتی در این عناوین وجود ندارد و تعریف دقیق و مشخصی برای این واژه ها انجام نپذیرفته است. لذا از نظر برگزاری، به صورت مشخص و صریح می توان گفت که هیچ تفاوتی بین انتخاب واژه ها و عبارات فوق وجود ندارد و استفاده از عنوان کنگره، نشان دهنده بزرگتر بودن یا کوچکتر بودن و یا سطح اعتبار نیست.

همایش ها و کنفرانس های بین المللی

مصادیق عینی بین المللی شدن یک کنفرانس:

۱- محورهای کنفرانس صرفا متمرکز بر معضلات داخلی نباشد.

۲- انجمنها و تشکلهای بین المللی، کنفرانس را همراهی کرده باشند.

۳- درصدی از مقالات از خارج از کشور ارسال شده باشد.

۴- زبان رسمی کنفرانس، انگلیسی باشد.

۵- کتاب مجموعه مقالات انکلیسی باشد.

۶- مستندات تبلیغاتی انگلیسی هم ارز مستندات تبلیغاتی فارسی باشد.

۷- در نشریات معتبر بین المللی آگهی کنفرانس درج گردد.

۸- کارگاههای آموزشی توسط متخصصان غیرداخلی ارائه گردد.

۹- کنفرانس شرکت کننده غیر ایرانی داشته باشد

۱۰- عنوان کنفرانس در وب سایتها و دایرکتوریهای بین المللی قرار گیرد.

۱۱- کنفرانس، حامیان رسانه ای بین المللی هم داشته باشد.

۱۲- کنفرانس، داوران بین المللی هم داشته باشد.

۱۳- وب سایت کنفرانس هم بخش فارسی و هم انگلیسی داشته باشد

همایش ها و کنفرانس های ملی

کنفرانس هایی که از نظر علمی و دریافت مقالات یا شرکت کنندگان جنبه کشوری داشته و برگزار کنندگان آن حداقل در سطح منطقه ای فعالیت نموده و یا نتایج آن در سطح ملی قابل ارائه شده باشد ، ملی خواهد بود.

نکته قابل ذکر این است که ارزش و اعتبار همایش های بین المللی بیشتر از همایش های ملی است.

موفق و موید باشید.