پروپوزال و نحوه نگارش آن

پروپوزال و نحوه نگارش آن

تقریباً از تمام افرادی که برای تحصیلات بین المللی در مقطع دکتری و همچنین دوره های تحقیقاتی کارشناسی ارشد اقدام می کنند درخواست می شود، که پروپوزال Proposal خود را به همراه مدارک دیگر ارسال نمایند. شاید برای بیشتر متقاضیان این سوال پیش آید که پروپوزال چیست ؟ به همین منظور در این مقاله به بررسی پروپوزال و چگونگی نگارش آن می پردازیم.

معمولا دانشجویانی که می خواهند پروژه های تحقیقاتی خود را در مقطع دکترا یا کارشناسی ارشد بگذرانند، از اینکه پروپوزال تحقیق چقدر مهم و تاثیر گذار می تواند باشد بی خبرند. پروپوزال مدرکی است که کمکتان می کند اساتید راهنما را در دانشگاه مورد نظرتان متقاعد کنید، که می توانید روی تحقیقی کار کنید و توانایی اتمام آن در پایان وقت تعیین شده را دارید. پروپوزال همان طرح تحقیق می باشد، که در حدود 6 تا 15صفحه می باشد.

هر چند انتخاب موضوع و فرایند تهیه و تکمیل یک پروپوزال به راحتی و در مدت زمانی کوتاه انجام می‌شود، ولی باید توجه داشت که پروپوزال در واقع پیشنهادیه تحقیق بوده و به منزله نقشه های محاسباتی ساختمان است، لذا چنانچه با دقت و با محاسبات دقیق طراحی گردد، پژوهشگر در انجام مراحل بعدی با مشکل اساسی روبرو نخواهد شد. به عبارت دیگر چنانچه دانشجوئی عنوان پژوهش خود را درست انتخاب کرده باشد، و تمامی ارکان و اجزاء پروپوزال به ویژه طرح مسئله، اهمیت و ارزش تحقیق، تاریخچه مطالعات، اهداف، سئوالات، فرضیه ها و روش و مراحل انجام تحقیق را به طور دقیق و کامل تهیه کرده باشد، در انجام پژوهش با مشکلاتی از جمله سر درگمی و ابهام روبرو نخواهد شد، به طوری که گفته می شود پژوهشگری که طرح تحقیق خود را به طور دقیق، روشن و کامل نوشته، به نظر می رسد بیش از 50 درصد رساله یا پایان نامه خود را تهیه کرده است.

بسیاری از دانشگاه ها فرم مخصوصی برای پروپوزال در سایت خود قرار می دهند که دانشجویان بایستی اطلاعات خود را بر اساس آن فرم تکمیل نمایند. در تکمیل این فرم و برای اطلاع بیشتر ، به دانشجویان توصیه می شود پیش از تکمیل فرم طرح تحقیق پایان نامه، به کتاب های تخصصی روش تحقیق ، به ویژه در رشته تحصیلی خود، مراجعه نمایند به هر حال ، پیش از دریافت و تکمیل فرم طرح تحقیق پایان نامه ، ضروری است دانشجویان به کسب آگاهی های لازم دربارۀ مقررات مربوط به دوره آموزشی ، به ویژه زمان در اختیار برای تدوین پایان نامه و همچنین مقررات دانشگاه و دانشکده در زمینه انتخاب پایان نامه تحصیلی مبادرت ورزند.

موضوع یا مساله انتخابی توسط دانشجویان برای پایان نامه تحصیلی قاعدتاً باید حاوی نکات و خصوصیات زیر باشد :

1. موضوع پایان نامه باید با آموزش های دورۀ تحصیلی هماهنگی و انطباق داشته باشد.
2. پایان نامه باید حاوی موضوع و مساله ای تخصصی و مشخص در محدودۀ جغرافیایی معین باشد.
3. موضوع و مساله مورد تحقیق باید جدید و مستلزح نوآوری علمی و تحقیقاتی باشد.
4. دانشجو پس از انتخاب موضوع ، باید با مراجعه به منابع و مراجع معتبر ، از تکراری نبودن موضوع مورد مطالعه خود اطمینان کامل حاصل نماید.
5. فرم طرح تحقیق پایان نامه باید به صورت تایپ شده ، در 3 نسخه تکمیل و پس از تائید استادان راهنما و مشاور ، حداقل 10 روز  پیش از تشکیل جلسه شورای تحصیلات تکمیلی گروه آموزشی مربوط ، تحویل گردد.
6.  

ساختار پروپوزال

موضوع (Project title) : موضوع پروپوزال یکی از مهمترین اجزای آن به شمار می رود، که در ابتدا نظر استاد راهنما را جلب می کند. بنابراین باید تا حد امکان سعی کنید موضوع را به صورت خلاصه و در عین حال واضح باشد تا در نگاه اول مشخص شود که تحقیق شما درباره چه موضوعی است.
نکته: اگر در انتخاب موضوع مشکل دارید می توانید لیست اساتید دانشگاه مورد نظر خود را پیدا کنید و زمینه فعالیت هر یک را بررسی کنید و سعی کنید موضوع پروپوزال خود را با زمینه های فعالیت اساتید مرتبط کنید، تا شانس خود را برای پذیرفته شدن آن توسط اساتید راهنما افزایش دهید.

فهرست مطالب (Table Of Contents) :همانطور که از نام این قسمت معلوم است در این قسمت لیست تمام مطالب درون پروپوزال را به همراه صفحه بندی قرار می دهید تا مخاطب شما به راحتی بتواند به قسمت مورد نظر خود رجوع کند.

خلاصه (Abstract) : در این قسمت باید خلاصه پروپوزال خود را شامل موضوع تحقیق، اهمیت انجام این تحقیق، شیوه و متد انجام تحقیق و مزایای آن را به صورت خلاصه در 2 یا 3 پاراگراف توضیح دهید. در نظر داشته باشید که این قسمت اولین قسمتی است که اساتید راهنما مطالعه می کنند بنابراین سعی کنید هدف خود را به روشنی در این قسمت تشریح کنید.

مقدمه (Introduction) : در این قسمت به صورت خلاصه و در یک صفحه درباره موضوع تحقیق خود و اهمیت انجام آن و دلایل انجام تحقیق صحبت کنید.

شرح و بیان مسئله تحقیق و اهداف پروپوزال (Aims & Objectives) : مسئله در واقع سئوالی است که در ذهن پژوهشگر راجع به یک پدیده، مشکل یا معضل مطرح می شود، هدف محقق از طرح این سوال ریشه یابی، علت یا علل به وجود آورنده آن مشکل و یا راهکارهای رفع آن است.

در بیان مسئله محقق باید نکات زیر را رعایت کند:

1. محقق، شواهدی باید نشان دهد که معضلی یا مشکلی در جامعه وجود دارد.
2. محقق باید مشکل مطرح شده را بیان کند و ابعاد مختلف آن را به طور مستند نشان دهد.
3. محقق باید نشان دهد که قصد او از انجام تحقیق چیست؟ کدام متغیرها را قصد دارد مطالعه کند؟ نحوه ی مطالعه متغیرها (اثر، رابطه یا ...) چگونه است.
4. پژوهشگر در پایان بهتر است محدوده زمانی و قلمرو زمانی تحقیق را هم مشخص کند.
5. به طورکلی مسئله تحقیق باید مشکل را مطرح کند، ابعاد آن را مستند نشان دهد، انگیزه پژوهشگر را بیان کند، متغیرها را نشان داده، نحوه بررسی آنها را روشن نموده و محدوده مکانی و زمانی تحقیق را تعیین نماید. در این قسمت فقط به بیان جوانب مختلف موضوع تحقیق، اهداف خود برای انجام تحقیق مورد نظر، اهمیت نتایج و ارتباط آن با نظریه های موجود و مسائل از این قبیل بپردازید.

پیشینه تحقیق (Review of Literature) : برای اینکه پژوهشگر تحقیقات خود را در راستای پژوهش های همسو قرار دهد، و آن را با دستاوردهای تحقیقات دیگران هماهنگ کند، نیاز دارد با مراجعه به اسناد و مدارک پیرامون موضوع و مسئله ای که برای تحقیق انتخاب کرده، آگاهی خود را گسترش دهد.

هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق و ادبیات موضوع، توجه به نکات زیر است :

1. برقراری ارتباطی منطقی میان اطلاعات پژوهش های قبلی با مسئله تحقیق
2. آشنایی با چارچوب نظری یا تجربی مسئله تحقیق
3. آشنایی با روش های تحقیق مورد استفاده در پژوهش های گذشته
4. پیشگیری از دوباره کاری
5. استفاده از تجربیات مفید محققان قبلی
6. آگاهی از نقاط ضعف پژوهش های پیشین

جهت دسترسی به اهداف بالا و تدوین مطالب پیشینه، رعایت نکات زیر ضروری است:

1. منابع اطلاعاتی مرتبط با موضوع انتخاب گردد.
2. نتایج تحقیقات قبلی مطالعه، نقد و بررسی شود.
3. ترتیب موارد از کلی به جزئی (عمومی به اختصاصی) تدوین گردد.

متودهای تحقیق (Research Methodology) : در این قسمت باید درباره روش ها و شیوه های مورد نیاز برای انجام تحقیق خود صحبت کنید. برای مثال درباره روشهای جمع آوری اطلاعات، ابزار گردآوری اطلاعات، جامعه آماری مورد نیاز، چگونگی تحلیل داده ها، روش اندازه گیری داده ها و نتایج، ابزار و امکانات مورد نیاز و دیگر موارد از این قبیل.

نتیجه گیری (Conclusion) : در این قسمت باید نتیجه گیری کلی از انجام این تحقیق را به صورت خلاصه در یک یا دو پاراگراف بیان کنید.

منابع (References) : در نهایت در قسمت آخر باید تمامی منابعی ( کتاب، مجله، مقاله، وبسایت و … ) که از آنها برای نگارش پروپوزال خود استفاده کردید، را با نام نویسنده و سال انتشار ذکر نمایید.

اطلاعات تکمیلی

یک پروپوزال ایده آل باید بین 8 تا 10 صفحه باشد که در برگه A4 با فونت Times New Roman و با اندازه فونت 12 تایپ شود. هرچند ممکن است طرح پیشنهادی شما گسترده تر بوده و نیاز به توضیح بیشتری داشته باشد،  در این صورت سعی کنید از 15 صفحه بیشتر نشود. در نظر داشته باشید، اگر پروپوزال شما خیلی طولانی شود و یا دارای صفحات بیش از حد معمول باشد، این امکان وجود دارد که حتی مورد بررسی قرار نگیرد. بنابراین حتماً در چارچوب ذکر شده حرکت کنید. همچنین در بعضی موارد ممکن است دانشگاه مقصد فرمت خاصی را برای ارائه پروپوزال مشخص کند، بنابراین قبل از شروع به نگارش، شرایط دانشگاه مورد نظر را چک کنید.

 امید است، در تهیه پروپوزال و نگارش پایان نامه و رساله خود موفق و موید باشید.